قال علي (ع):
«خالِطُوا النَّاسَ مُخالَطَهً إن مُتُّم مَعَها بَکَوا عَليکُم و إن عِشتُم حَنُّوا إليکُم»
با مردم آنگونه معاشرت کنيد که اگر مُرديد بر شما اشک بريزند و اگر زنده مانديد با اشتياق به سوي شما بيايند
(نهج البلاغه، حکمت10)

انسان موجودي فطرتاً اجتماعي است و چاره‌اي جز زندگي اجتماعي و معاشرت با ديگران ندارد؛ چراکه با زندگي اجتماعي، نيازهاي مادّي و معنوي او در جامعه بهتر تأمين مي‌شود.[1] گوشه‌گيري، انزوا و جدايي از جامعه، مطلوب اسلام نيست.

قرآن کريم در اين‌باره مي‌فرمايد:
«ولا تکُونُوا کالذّينَ تَفَرَّقُوا»[2]
و شما (مسلمانان) مانند کساني نباشيد که راه تفرقه و جدايي را در پيش گرفتند.

يکي از آداب اسلامي، حسن معاشرت با مردم است؛ که در اسلام به آن تأکيد شده است. براي بشر ارتباط و معاشرت با ديگران يک ضرورت و خواسته فطري است و نحوه ارتباط با ديگران مي‌تواند خوب بودن و يا بد بودن آن‌را تعيين کند. اگر اين ارتباط و معاشرت با ديگران، براساس اعتقادات الهي و پا‌يبندي به ارزشهاي انساني باشد، ترقّي و سعادت انسان را به‌دنبال خواهد داشت و اين داراي ارزش کمي نيست؛ چراکه کمال هر انساني در رسيدن به اهداف والاي انساني است. بنابراين انسان بايد براساس يک معيار صحيح و سالم با ديگران معاشرت کند.[3]

حضرت علي (ع) در حديث فوق، يک معيار کلّي به‌‌دست انسان داده، که طوري با مردم معاشرت داشته باش که تا در ميان آنها زندگي مي‌کني به معاشرت با تو رغبت داشته باشند و اگر روزي از دنيا رفتي به‌خاطر از دست دادنت، بر تو بگريند؛ نه اين‌که خوشحال باشند. انسان بايد طوري با مردم زندگي کند که ديگران از دست و زبان او آسوده باشند. کمک‌کار، دلسوز و غمخوار مردم باشد و تا آنجايي که در توان دارد در ياري کردن آنان کوتاهي نکند.

[1]. مصباح يزدي، محمدتقي؛ اخلاق در قرآن، قم، موسسه آموزشي وپژوهشي امام خميني، چاپ دوم،1380هش، ج 3، ص51
[2]. آل عمران /105
[3]. مصباح يزدي، محمد تقي، پند جاويد، قم، موسسه آموزشي وپژوهشي امام خميني، 1380هش، ج2، ص27