تئوري انتخاب مي گويد که بايد از کنترل گري پرهيز کرد. کنترل گري را به عنوان عامل تخريب کننده رابطه معرفي مي کند. کنترل دروني را در مقابل کنترل بيروني توصيه مي کند. اين روانشناسي جديد به ما مي آموزد که آنچه انجام مي دهيم و احساس مي کنيم، از جمله بدبختي ما، حاصل انتخاب خود ماست. بنابراين اگر مي خواهيم احساس بهتري داشته باشيم بايد به نحوي زندگي مان را تغيير دهيم. در اغلب موارد اين کار بدين معناست که چنانچه با ديگران مشکل داريم، براي حل آن بايد با دقت بيشتري به رفتارهاي خودمان توجه کنيم. تئوري انتخاب توضيح مي دهد که افراد چرا و چگونه رفتار مي کنند. اين نظريه شيوه کارکرد مغز آدمي را براي صدور رفتار تبيين مي کند.

تئوري انتخاب معتقد است که هر آنچه از ما سر مي زند يک رفتار است: غذا خوردن، دعواکردن، خشمگين شدن، غمگين و افسرده شدن، نگران و مضطرب شدن و … . تمام رفتارهاي ما از درون ما برانگيخته مي شوند و معطوف به هدفي هستند. هدف هر رفتار، ارضاي يکي از پنج نياز اساسي ماست که عبارتند از :
1. عشق و احساس تعلق 2. پيشرفت و خودشکوفايي(قدرت) 3. تفريح و لذت
4. آزادي و خودمختاري 5. بقا و زنده ماندن

تئوري انتخاب معتقد است هنگامي که افراد در ارضاي نيازهاي خود ناکام مي شوند، دست به رفتار مي زنند. يعني رفتار و عمل خاصي را انتخاب مي کنند تا شايد بدان وسيله نيازشان را برآورده سازند . چنان چه فرد براي ارضاي نيازهايش روش هاي موثر را پيدا نکند دست به رفتارهاي ناکارآمد مي زند که در روان شناسي رايج به آنها بيماري مي گويند مثل : مضطرب، افسرده، خشمگين، منزوي و …

اين تئوري معتقد است که افراد خودشان آن رفتار را انتخاب مي کنند. پس به جاي افسرده بودن فعل افسردگي کردن را به کار مي برد. تئوري انتخاب معتقد است که گذشته ها بر زندگي کنوني ما اثري شگرف داشته است، ولي تعيين کننده رفتار کنوني ما نيست.

بزرگي مي گفت : برگشت به تلخي هاي گذشته، همچون جنازه ي مرده اي است که بر دوش خود حمل مي کنيم . گاه در زندگي برخي از افراد اين جنازه را سالها به دوش مي کشند و بوي متعفن آن هم ديگران و هم خودشان را آزار مي دهد …

و در مجموع اين تئوري مي گويد:
ما برآيند نيروها و عوامل بيروني نيستيم.
ما قرباني گذشته خود نيستيم.
ما بازيچه لايه زيرين مغز و هورمون ها نيستيم.
ما رفتار خود را انتخاب مي کنيم و تاکنون نيز چنين کرده ايم.

برگرفته از کتاب درآمدي بر روانشناسي اميد - تئوري انتخاب، ويليام گلاسر، علي صاحبي