پرسش:
چرا براي شادكامي در خانواده و علل اختلاف زناشويي از امور متافيزيك مانند شيطان بحث مي كنيد مگر در روان‌شناسي جايگاهي دارد؟

پاسخ:
در روانشناسي تجربي خير.
مباني، هستي شناسي، معرفت شناسي، انسان شناسي، روش‌شناسي و غايت شناسي اين علم به امور محسوس و مشاهده پذير و تكرار پذير محدود مي‌شود. البته رهبران و پيروان و مقلدان مكاتب مختلف روان شناسي تجربي غربي در برابر امور متافيزيكي چون خدا، معاد، شيطان باورهاي مختلفي دارند گروه زيادي باوري ندارند، برخي باور دارند مي گويند رسالت ما در اين علم به امور متافيزيك ارتباطي ندارد نفيا و اثباتا.

جايگاه نداشتن بحث از امور متافيزيك در روان شناسي غربي به معناي وجود نداشتن و منشأ اثر نداشتن نيست. از آنجا كه منابع معتبر دين در كنار علل مختلف سهمي براي شيطان در اختلافات در نظر گرفته اند ناچاريم به آن بپردازيم. رويكرد روان شناسي اسلامي به معناي پس زدن و يا پاگذاشتن روي سر رويكردهاي مختلف روان شناسي و مشاوره نيست.

ولي در روان شناسي ديني و روان شناسي دين، فلسفه ديني و عرفان ديني پديده هاي متافيريكي و تأثير آنها بر ذهن و زندگي بحث مي شود. بنابراين مي تواند از خدمات مفيد روان شناسي تجربي و روان شناسي با رويكرد ديني براي ازدواج موفق، تقويت و تحكيم روابط همسران و آرامش كمك گرفت. مولي به افرادي كه فلسفه و عقل زده اند و روش هاي شناخت را محدود مي كنند چنين مي گويد.

فلسفي منکر شود در فکر و ظن گو برو سر را بر آن ديوار زن
نطق آب و نطق خاک و نطق گل هست محسوس حواس اهل دل
فلسفي کو منکر حنانه است از حواس اوليا بيگانه است
فلسفي مر ديو را منکر شود در همان دم سخره ديوي بود

اقبال لاهوري نيز مي گويند علم تجربي مهم است ولي نگاه انحصاري به شناخت حقايق نبايد داشت او به افراد علم زده چنين مي گويد:

از من اي باد صبا گوي به داناي فرنگ عقل تا بال گشود است گرفتارتر است
عجب آن نيست که اعجاز مسيحا داري عجب اين است که بيمار تو بيمارتر است

ماهنامه فرهنگي و تربيتي و اجتماعي خانواده شاد، سال اول، مهرماه 1396، پيش شماره پنجم، ص52 ؛ كانال زندگي آرام