(آموزه روان شناسي اسلام)
يكي از شيوه هاي برخورد با افرادي كه زياد با آنها برخورد داريم و عقايد و رفتارهايشان با ما همخواني و همراهي ندارند “مدارا” است. اين افراد در طيفي از دشمنان (مخالفان فكري ستيزنده) تا دوستان ناهماهنگ فكري و رفتاري ما قرار مي گيرند. نه مي توان با اين دوستان (كه مي توانند همسر، فرزندان، و خويشاوندان باشند) قطع رابطه كرد! نه آن مخالفان را از سر راه خود دور كرد. اصلاح رفتار آنان نيز به سادگي و زودي ميسر نيست.

مدارا و صبر
“مدارا” با “صبر” تفاوت دارد. در مفهوم صبر رنج بردن است، اما بي تابي نكردن و شتابزدگي به خرج ندادن و با اميدواري در انتظار راه برون رفت از مشكل و باور داشتن كه : “صبر تلخ است و ليكن بر شيرين دارد.”

در شيوه مدارا، ذهن و احساس و رفتار خود را درگير افكار و احساسات و اعمال فرد مقابل نمي كنيم. او را فرد متفاوتي مي بينيم كه برخورد خوب ما (گشاده رويي، خوش كلامي در محتوا و لحن- و انعطاف پذيري ما ) و نيز گذشت زمان، (كه براي هر كسي فرق مي كند). آرام و همراهش مي كند. در مدارا تفاوت هاي متعدد فردي را-كه ريشه در عوامل زياد دارند- مي پذيريم. ذهنمان را درگير تقصير هاي خود نمي كنيم، دركمين كارها و برخوردهايش مي نشينيم.

1- با چهره و كلام و رفتار منفي اش با تغافل روبرو مي شويم. يعني يا نديده ايم و مشغول كاري بوده ايم و يا اگر ديده ايم به خود نگرفته ايم.

2-رفتارهاي مثبت اش را با لبخند و بيان خوب و مهرباني كردن پاداش مي دهيم. در تمام مدت رنج نمي بريم، زيرا يا با دشمن زورگويي رو در روييم كه توان مقابله با او را نداريم و شرط عقل رهايي از معركه و در انتظار فرصت مناسب نشستن است؛ يا با دوست نادان و تربيت ناشده اي كه قطع ارتباط به صلاح نيست و در شرايط كنوني آمادگي تغيير رفتار را هم ندارد.

آسايش دوگيتي
از نظر حافظ، تاكتيك آگاهانه و فعال مدارا موجب “آسايش دوگيتي” است.
سعدي در بوستان و گلستان آن را نشانه خرد و تدبير.
•••
فروماندم از چاره همچون غريق
برون از مدارا نديدم طريق!
•••
بعد از مجارا (درگيري و دعوا)، طريق مدارا گرفتم و سر به تدارك ( جبران) بر قدوم يكديگر نهاديم و بوسه بر سر و روي هم داديم!
•••
علي (ع) مي‌فرمايد: مدارا كردن، ميوه خرد، راس حكمت و از بهترين كارها است.
و مي فرمايد: فرزانه نيست آن كه مدارا نكند، با كسي كه چاره اي جز مدارا كردن با او نيست!
و سرانجام امام رضا (ع)، در پاسخ به اين سوال كه عقل چيست؟
فرمود: جام اندوه را جرعه جرعه نوش

محمود گلزاري، پيج اينستاگرام